“Als je deze brief leest, ben ik wellicht dood”, zo luidt de aanhef van het schrijven dat Stefan Brand onder ogen krijgt. De auteur van dit tragische bericht is Lisa Berndle. Zij koestert een blinde liefde voor haar nieuwe buurman Stefan, een begenadigd musicus die zich nauwelijks bewust is van haar bestaan. Lisa’s verhaal komt tot ons via flashbacks, begeleid door haar warme, breekbare stem.

De interesse van de jonge Lisa voor Stefan wordt gewekt door het ongewoon intellectuele en esthetische gehalte van zijn huisraad: boeken, beelden, een harp, een reusachtige piano. Interesse verheft zich tot vervoering wanneer ze voor het eerst zijn bedwelmende pianomuziek hoort. Vervoering evolueert snel naar verliefdheid. Ze opent voor hem een deur en smelt weg voor zijn brede glimlach. Een discrete mise-en-scène-ingreep suggereert echter van meet af aan afstand: Lisa staat achter de glazen deur, dichtbij én afgescheiden van haar betoverende pianist. Later begluurt ze hem door beregende vensters. De scène waarin Lisa danslessen volgt, beklemtoont de sfeer van distantie en isolement. Op de achtergrond oefenen jongens en meisjes hun danspassen in. Op de voorgrond, met een glazen wand als afscheiding, danst Lisa in afzondering met haar imaginaire geliefde. Haar leven ontvouwt zich als een in zichzelf gekeerde liefdesdans.

Eén avond lang wordt die fantasie werkelijkheid. Weliswaar plaatst regisseur Max Ophüls kritische kantlijnen bij deze onverhoopte ontwikkeling. Wanneer Lisa en Stefan feestelijk dineren, zien we hen tussen twee gordijnen door, als in een barok theaterstuk. Op een kermisattractie reist het koppel in een stilstaande trein naar idyllische contreien: Venetiaanse gondels en de Matterhorn schuiven voorbij. De camera doorprikt die illusie door boudweg het banale mechanisme achter de trompe-l’oeil te tonen. ’s Nachts lopen ze de wenteltrap op naar Stefans appartement voor een passionele nacht, maar dit shot is slechts een visuele echo van een vroeger shot, waarin Lisa Stefan met een andere vrouw de trap ziet oprennen. Na dit romantische intermezzo ziet ze Stefan slechts één keer terug.

Ophüls’ Letter from an Unknown Woman (1948) is een verfilming van Stefan Zweigs novelle Brief einer Unbekannten. Doorheen de film ontspint zich een fijngevoelige dialoog tussen Lisa’s voice-over en Ophüls’ mise-en-scène. Dat is de verdienste van de regisseur, want in de jaren vijftig keken critici vaak met dédain naar ‘vrouwenfilms’. Ophüls beziet de zuiverheid van Lisa’s drang naar het schone met empathie. Hij benadert de vrouw en haar tedere obsessie met begrip en mededogen, portretteert haar nooit als een waanzinnige, maar belicht wel de illusoire en finaal destructieve kant van haar even onvoorwaardelijke als onbereikbare liefde.