In tegenstelling tot wat de titel laat vermoeden, is Aleksandr Sokurovs The Sun↓Oorspronkelijke titel: Solntse.(2005) een film die je op de tast bekijkt. Sokurov laat zijn duistere licht schijnen op de Japanse keizer Hirohito, bij diens overgave aan de geallieerde troepen in 1945. Terwijl de Amerikaanse strijdkrachten Tokio innemen, waart Hirohito rond in zijn schemerige paleisbunker. In de met kaarsen verlichte keizerlijke ruimtes domineert een sepia kleurenpalet. De zeldzame buitenopnamen lijken in hun vale tinten op verbleekte foto’s. Hierdoor baadt de film in een claustrofobische en onwerkelijke sfeer, alsof de paddenstoelwolk van Hiroshima zijn asgrauwe schaduw werpt en het licht uit de wereld heeft gezogen. De flauwe gloed van de beelden contrasteert ironisch met de goddelijke status van de Japanse keizer, een vermeende afstammeling van de zonnegodin Amaterasu.
De flauwe gloed van de beelden contrasteert ironisch met de goddelijke status van de Japanse keizer
Sokurov projecteert de oorlogsgruwel en het ondergangsgevoel in het hoofd van een man op de rand van een zenuwinzinking. De Japanse keizer lijdt aan hallucinaties. Beelden van vliegende visgedrochten die zijn land met bommen in brand zetten, folteren hem in zijn halfslaap. Hirohito’s uitstulpende lippen zijn vrijwel onophoudelijk in beweging, als een naar adem happende karper. Staat de keizer stijf van de stress voor zijn menswording? Onder Amerikaanse druk bereidt hij zich voor om zijn goddelijke status publiekelijk te verwerpen. “Mijn lichaam verschilt op geen enkele manier van dat van gewone mensen”, verklaart hij dapper aan zijn verbouwereerde kamerheer.
Een hypnotiserende scène toont Hirohito aan zijn bureau. Zijn aandacht springt van de poëzie – een gedicht over vergankelijkheid – naar de brief die hij aan zijn zoon moet schrijven over de nederlaag van het keizerrijk. Dit schrijfritueel lijkt bovenal op een meditatieve oefening in kalligrafie. Het oog van de keizer valt op een familiealbum. Hij glijdt teder met de vingers over een foto van zijn moeder. Als hij vervolgens door zijn eigen kinderportretten bladert, wordt de emotie hem te machtig. Trillend klemt hij het album vast, terwijl zijn lippen reikhalzen naar een afbeelding van moeder en zoon. Sokurov wisselt in dit ontroerende tafereel close-ups van de foto’s af met mediumshots van de keizer. Kijken gebeurt ondertussen ook met gespitste oren. De klankband roept de sensatie op van een verstoord radiosignaal of een slecht afgesteld hoorapparaat. Dit creëert de neiging om door de noise heen af te stemmen op de muzikale flarden Wagner en Bach, die met tussenpozen uit onpeilbare diepten lijken op te wellen.
In The Sun gunt Sokurov oorlogsmisdadiger Hirohito een menselijk gelaat, met een universeel herkenbaar verlangen om het kind in zichzelf te omarmen. De film maakt, samen met Moloch↓Oorspronkelijke titel: Molokh, waarin Sokurov de figuur van Hitler verbeeldt.(1999) en Taurus↓Sokurovs film over de laatste dagen van Lenin.(2001), deel uit van een trilogie over de invloed van (politieke) macht op historische leidersfiguren.
Steinberg, Stefan (2009, November 20). Aesthetic Choices: Aleksander Sokurov’s The Sun. World Socialist Web Site.
Beumers, Birgit and Nancy Condee (2011) (eds.). The Cinema of Alexander Sokurov. Bloomsbury Publishing.
Verdoodt, Sofie (2012). Et in Arcadia Ego. Onderzoek naar audiovisuele motieven en kunsthistorische sporen met betrekking tot herinneringsmechanismen in de films van Aleksander Sokurov. Universiteit Gent: Faculteit Letteren & Wijsbegeerte. (doctoraatsstudie)
Szaniawski, Jeremi (2014). The Cinema of Alexander Sokurov: Figures of Paradox. London and New York: Wallflower Press.
- ↓Sokurovs film over de laatste dagen van Lenin.
