Zoeken
  Home  |  Land  |  Japan  |  Pale Flower: kersenbloesem in de schemerzone

Pale Flower: kersenbloesem in de schemerzone

Na een gevangenisstraf voor moord te hebben uitgezeten, keert Muraki terug naar zijn yakuzaclan. Algauw kruist Saeko, een etherische schoonheid met een zwak voor gokspelen, zijn pad. Via het netwerk van de gangster vindt zij de weg naar een illegale goktempel. Saeko’s entree in dit speelhol voor ingewijden gaat niet onopgemerkt voorbij: ze werkt als een magneet op de mannelijke blik. In de serene ruimte waar ruim twintig yakuza rond de speelmat verzameld zijn, is zij de oplichtende roos boven een duistere poel. Oude mannen verwelkomen haar met een buiging of een lach. Een mengeling van respect en geamuseerdheid is haar deel.

Saeko werkt als een magneet op de mannelijke blik

In de daaropvolgende kaartspelsequens trekt Masahiro Shinoda alle registers open met een vernuftige montage van ritmische shots en geluiden. De setting is nochtans eenvoudig. In een rechthoekige kamer zitten de spelers in twee rijen tegenover elkaar. Ze spelen hanafuda, een spel met kleine kaarten waarop bloemen prijken zoals de pioenroos, chrysanthemum of kersenbloesem. Korte shots tonen rituele handelingen. Een hand plooit of streelt een wit doek, een arm strekt zich voor het lichaam, een jasje wordt half over de schouder gedrapeerd. Twee dozijn handen schudden synchroon de kaarten. Hun klikkend geluid gaat crescendo en is even bezwerend als het repetitieve geratel van de dealer. Zijn spelinstructies klinken als die van een sjamaan in trance. De hanafudashots zijn verweven met close-ups van Saeko, Muraki en een viertal yakuza. Hun blikrichting situeert deze personages snel en precies in de overbevolkte ruimte. Mimiek en gestiek – een oogopslag, een frons, een hoofdbeweging – zetten simultaan meerdere verhaallijnen uit: die van het machtsspel om geld, van de oplaaiende passie tussen Saeko en Muraki en van de bedreiging van hun prille liaison door een Chinese gangster-psychopaat. Ze merken hem beiden op in een schemerzone van de kamer. Muraki’s blik verraadt behoedzaamheid, die van Saeko koele fascinatie.

Haast woordenloos schetst de kaartspelsequens de hiërarchische verhoudingen binnen het yakuzamilieu en de emotionele connecties tussen de hoofdpersonages. Beeld en klank duwen het woord naar de zijlijn. De rol van geluidstovenaar Toru Takemitsu valt niet te onderschatten. Zijn avant-gardistische soundtrack schraagt de beeldritmiek. Om het schudden van de kaarten te dramatiseren, gebruikt hij opgenomen tapdansgeluiden. Dissonante akkoorden veruitwendigen de heftige emoties of onheilspellende eigenschappen van gokkers en gangsters.

De originele titel van Pale Flower (1964) luidt kawaita hana of ‘verwelkte bloem’. Saeko was altijd meer kersenbloesem dan roos. Is ze een hanafudakaart, geschud door mannelijke handen? Of wast ze zelf de kaarten in haar nihilistische universum, waar eros en thanatos op perfide wijze vervlochten zijn?

FragmentEssayHanafudaMasahiro ShinodaBlu-ray & dvdReferentie
Pale Flower. 1964. [Film] Directed by Masahiro Shinoda. Japan: Bungei Production Ninjin Club.
Stephens, Chuck (2011). Pale Flower: Loser Take All. The Criterion Collection.

“A sumptuous sonnet to unrequited amour fou, Pale Flower remains Shinoda’s most enduring creation. Brooding and nigh unreadable, with its morally murky fusion of modernism and mayhem—fast cars and fatal attractions, Sartrean silences and operatic apogees—the film is a perennial favorite among genre aficionados and art-house cine-sophistos alike. (…) few come away from Pale Flower less than dazzled, and many of us have remained to relish its bottomless blacks and sepulchral whites time and again.”

The Bond of Competition – Hanafuda (Japan Information & Culture Center, Embassy of Japan)

Hanafuda: het favoriete kaartspel van de yakuza

Mes, Tom (2010, September-October). All Our Yesterdays. The past is always present in the films of Masahiro Shinoda. Film Comment.

Walkow, Marc (2017, February 24). Streaming Auteurs: Masahiro Shinoda. Film Comment.

Pale Flower is beschikbaar op blu-ray bij The Criterion Collection.
Pale Flower. 1964. [Film] Directed by Masahiro Shinoda. Japan: Bungei Production Ninjin Club.
  1964  |  , Shinoda, Japan  |  Tim Deschaumes