There is no shortness of ugliness in the world. (…) On this screen will appear a vision of ugliness and pain that no caring human being should ignore.↓Geciteerd uit de Engelse vertaling van het inleidende narratief (voice-over op een zwarte achtergrond) van The House is Black.
Medusa was, volgens de Griekse mythologie, ooit een bijzondere schoonheid. Maar zij wekte de toorn van de godin Athena, die haar mooie haar in een nest kronkelende slangen veranderde. Sindsdien was Medusa zo afzichtelijk dat iedereen die haar rechtstreeks in het gezicht keek, prompt versteende. De held Perseus gebruikte een list om haar blik te ontwijken: hij bespiedde haar via de weerspiegeling in zijn gepolijste schild. Terwijl hij haar het glanzende schild voorhield, versteende Medusa bij het zien van haar eigen spiegelbeeld.
In het openingsshot van The House Is Black↓Oorspronkelijke titel: Khaneh siah ast(1963) trotseert de kijker, net als Perseus, een huiveringwekkende reflectie. Maar de onrechtstreekse aanblik via de spiegel beschermt nauwelijks. Als versteend staren we naar het afschuwelijk verminkte gezicht van een halfgesluierde vrouw: een zwaar loensend oog onder een misvormd ooglid, een krater waar normaal een neus zit en een huid als van een derdegraads brandwonde. Een onnatuurlijk gekromde wenkbrauw veroordeelt het gelaat tot hevige asymmetrie. In de nog min of meer gave gezichtshelft zwemt het andere oog hulpeloos rond. De compositie van het beeld is van een meesterlijke eenvoud: links de vrouw, in het midden de spiegel en rechts een verdwaalde theepot. De camera toont geen genade en zoomt opzettelijk in op het spiegelbeeld. Het kost een dosis heldhaftigheid om te blijven kijken, maar de kijker voelt zich geen held. De onverschrokken blik op lelijkheid blijkt bijzonder confronterend in tijden van Instagram en bold glamour beautyfilters op TikTok.
Beeld en woord verstrengelen zich tot een audiovisueel treurdicht vol barmhartigheid
Was de vrouw, net als Medusa, ooit bloedmooi? En versteent ze ook bij het zien van haar eigen weerschijn? Dat zij naar zichzelf durft te kijken, maakt onlosmakelijk deel uit van onze ontzetting. Plaatsvervangende wanhoop dringt zich op. Een andere vraag die rijst: ervaart deze Medusa haar lelijkheid – het gevolg van ziekte – als een straf van een vertoornde godheid? Later in de film prevelen haar onfortuinlijke lotgenoten merkwaardig genoeg talrijke loftuitingen aan de Allerhoogste. Een voice-over declameert intussen ook verzen↓Het is Forough Farrokhzads eigen poëzie die we in de film als ‘narratief’ horen. Voor een blik op de verhouding tussen beeld en tekst in The house is Black, zie onder meer Roxanne Varzi’s boeiende essay Pictura Poesis (2014).die reflecteren over het aardse tranendal. Beeld en woord verstrengelen zich tot een audiovisueel treurdicht vol barmhartigheid.
De kortfilm The House Is Black is zowel een indringende documentaire studie als een poëtische bespiegeling over de leprakolonie van Baba Baghi in het noordwesten van Iran. Het is de enige film van de Perzische dichteres Forough Farrokhzad.
Bergala, Alain (2004). Les yeux ouverts, les yeux fermés. La maison est noire, Forough Farrokhzad. Cinéma 07 – Revue semestrielle d’esthétique et d’histoire du cinéma, 58-66.
Dit bijzondere tijdschriftnummer bevat behalve sterke artikels ook een dvd met The House is Black en Un feu van Ebrahim Golestan. Nog online te verkrijgen via Fnac of Librairie Charlemagne.
Brenez, Nicole (2021). Women in Window. The House Is Black by Forough Farrokhzad. In: Moon, Sung (ed.) (2021). I Am Independent – Beyond Mainstream: 7 Women Film Directors. Lee Joondong / JEONJU International Film Festival. Tekst beschikbaar op het filmplatform Sabzian.
Marker, Chris (1967). Délivrée des méprises. Cinéma, 67 (117), 8-9.
Tekst geschreven n.a.v. het vroegtijdige overlijden van Farrokhzad. Marker was één van de eersten in het westen om het filmtalent van de dichteres te (h)erkennen. Opnieuw opgenomen in 2003 in: Cinéma 06 – Revue semestrielle d’esthétique et d’histoire du cinéma, 45-46.
Rosenbaum, Jonathan (2003). Forough Farrokhzad et La maison est noire. Cinéma 06 – Revue semestrielle d’esthétique et d’histoire du cinéma, 46-52.
Rosenbaum, Jonathan (2003/2010/2022). Radical Humanism and the Coexistence of Film and Poetry in The House Is Black. In: Rosenbaum, Jonathan (2010). Goodbye Cinema, Hello Cinephilia: Film Culture in Transition. Chicago and London: University of Chicago Press.
Rosenbaum, Jonathan (2015). The House is Black. (“Commissioned by and written for Asia’s 100 Films, a volume edited for the 20th Busan International Film Festival (1-10 October 2015”)
Salemy, Mohammad (2020, June 9). It Is Only Sound That Remains: Reconstructing Forough Farrokhzad’s The House Is Black. &&& Journal.
Varzi, Roxanne (2014, September). Pictura Poesis: The interplay of poetry, image and ethnography in Forough Farrokhzad’s The House is Black. Offscreen, 18 (9).
“For Farrokhzad poetry was a way of seeing, of experiencing the world and voicing through symbolism and metaphor what could not be said literally. Cinema added a more vivid layer to her poetry. (…) This opportunity to play with film on her own resulted in her greatest and lesser-known achievement – which was to have facilitated the move of poetry from paper to celluloid in her brilliant and powerful short “documentary” The House is Black.”
Farrokhzad, Forough/Gray, Elizabeth (ed.) (2022). Let Us Believe in the Beginning of the Cold Season. Selected Poems of Forough Farrokhzad. New Directions Publishing Corporation.
Farrokhzad, Forough/Wolpé, Sholeh (ed.) (2008). Sin. Selected Poems of Forugh Farrokhzad. University of Arkansas Press.
Saba, Farrajollah (1962). Entretien avec Forough Farrokhzad. (Entretien initialement paru dans le livre de Forough Farrokhzad, La Nuit lumineuse, Editions Lettres Persanes, 2011.)
Saffarian, Nasser (2001/2007). The Mirror of the Soul: The Forough Farrokhzad Trilogy. Facets. (documentaire over Farrokhzad)
“Director Nasser Saffarian deftly combines interviews with family members and peers with footage of Farrokhzad shot by Bernardo Bertolucci. Saffarian digs deep into her personal and professional life to uncover new information about this outspoken artist. Includes The Green Cold, a revealing look at her private world, The Mirror of the Soul, an exploration of her controversial, sometimes erotic poetry, and Summit of the Wave, an overview of her theater and film work.” (Facets dvd)
“To understand the status of poet and filmmaker Forugh Farrokhzad in Iran, one would have to combine the mythologies of Maya Deren, Marilyn Monroe, Sylvia Plath, and Bessie Smith, but even that might not communicate her importance as a feminist martyr and literary pioneer. Nasser Saffarian’s two fascinating hour-long video documentaries about Farrokhzad (1935-’67), Forugh Farrokhzad: The Green Cold (2001) and The Mirror of the Soul, ultimately do more for her legend than for her work.” (Jonathan Rosenbaum)
Sasseen, Rhian (2022, April 11). Controlled Burn. Forough Farrokhzad’s forthright poems of desire. Poetry Foundation.
- ↓Het is Forough Farrokhzads eigen poëzie die we in de film als ‘narratief’ horen. Voor een blik op de verhouding tussen beeld en tekst in The house is Black, zie onder meer Roxanne Varzi’s boeiende essay Pictura Poesis (2014).
