New York, Kerstmis 1952. Carol, een gedistingeerde blondine in een bontjas, zoekt in speelgoedwinkel Frankenberg’s naar een pop voor haar dochter. Haar blik kruist kort maar intens die van de jonge verkoopster Therese, die betoverd is door de haast lichtgevende schoonheid van de bezoekster.
Deze epifanie blijft niet zonder gevolg. De plots opgeroepen gevoelens zijn zo bevreemdend en hevig dat de exploratie ervan onweerstaanbaar is. Carol en Therese kunnen maar één pad volgen: dat van de verkenning van elkaars lijf en ziel. De toenadering voltrekt zich eerst met ingehouden pas, binnen de contouren van het sociaal wenselijke. De zachtheid van hun liefde en de vereiste voorzichtigheid zorgen voor een liefdesbeleving waarin kleine gebaren grote emoties vertolken. Een hand op een schouder doet de ander trillen van opwinding. Een hand op elke schouder voelt als een intieme omhelzing. Om het palet van gevoelens van beide vrouwen op passende wijze weer te geven, hanteert regisseur Todd Haynes een visuele stijl die geënt is op het werk van Saul Leiter, een New Yorks fotograaf die al in de jaren vijftig met kleur en abstractie experimenteerde.
Een rit in deze rijdende huiskamer is een trip van floue, dansende lichtvlekken
De romance schakelt een versnelling hoger in Carols taupekleurige Packard Super Deluxe, een wagen die de fifties ademt. Een rit in deze rijdende huiskamer is een trip van floue, dansende lichtvlekken, reflecties in afgeronde autoramen en close-ups van Carols mond, nertsmantel en handschoenen. Deze shots tonen het haast fetisjistische verlangen waarmee Therese Carols kledij en gelaat gadeslaat. De soundtrack – we horen piano, klarinet, vibrafoon – creëert mee de warm-melancholische mood. Voorzichtige slowmotioneffecten en een vertraagde song zoals Helen Fosters You Belong To Me dompelen de geliefden en de kijker onder in een dromerig liefdeslandschap. Wanneer de verliefdheid kantelt naar verdriet en eenzaamheid, verschuift de kleur van het beeld naar duister en monochroom. Soms is een shot bijna volledig zwart en zien we Therese eenzaam in een hoek, gekadreerd in een autoraam. Een mistroostige Carol ondergaat hetzelfde lot: een shot in een taxi toont enkel haar silhouet en laat haar gezicht onderbelicht.
Om isolement of onmacht weer te geven, gebruikt Haynes regelmatig deze typisch Leiteriaanse composities. Hij zorgt ook – net als Leiter – voor beelden met emotionele zeggingskracht door de camera doorheen stoffige of beregende ramen te laten gluren. Soms lijkt het alsof de omgeving met de vrouwen mee treurt of dagdroomt. De korrelige textuur van de filmpellicule versterkt dit effect.
Net als in Far From Heaven (2002) grijpt Haynes met Carol (2015) naar een verhaal dat zich afspeelt in de jaren vijftig, een periode waarin vrouwen- en mannenliefde zich in de marge van de maatschappij ophouden als een te remediëren pathologie. De vrolijke fiftiessfeer van babypoppen en kerstmutsen in Frankenberg’s verhult een wereld van taboes en gefnuikte verlangens. Een dergelijke context maakt de kracht van een tedere epifanie in een poppenwinkel des te sterker.
Frank, Rich (?). Loving Carol. New York Magazine/Vulture.
“Even today, Todd Haynes’s mesmerizing adaptation of Patricia Highsmith’s classic novel comes as a shock.”
Gray, Duncan (2016, January 28). Private Lives: “Carol” and the Cinema of Todd Haynes. MUBI Notebook.
Talbot, Margaret (2015, November 22). Forbidden Love. The passions behind Patricia Highsmith’s “The Price of Salt.” The New Yorker.
“Haynes is known for his meditations on lush mid-century genres: women’s pictures, Technicolor melodrama. Instead of treating such material as kitsch, he teases out emotions that were latent in the originals, showing what once could not be shown. Both “Carol” and “Far from Heaven”—his 2002 homage to the movies of Douglas Sirk—feel like fifties films that somehow eluded the Hays Code.”
Simran, Hans (2018, January 2). Where to begin with Todd Haynes. British Film Institute.
White, Rob (2013). Todd Haynes. Champaign, Illinois: University of Illinois Press.
“The American artist Saul Leiter (1923–2013) became enchanted by painting and photography as a teenager in Pittsburgh. After he relocated to New York City in 1946, his visionary imagination and tireless devotion to artistic practice pushed him to become one of the iconic photographers of the mid-twentieth century. (…) The Saul Leiter Foundation, founded in 2014, maintains an archive of Leiter’s artwork and operates activities to promote the medium of photography through educational programs, lectures, exhibitions, books, licensing, and other media. A primary goal is cataloging the work that Leiter left behind (…)”
